گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد

معماري تادائو آندو:
به طور كلي معماري آندو با تغيرات مداوم و هميشگي همراه است.
با مقايسه كارهاي آندو از سال 1975 تا1992با حركت ناگهاني روبرو مي شويم كه نقطه شروع آن از سال 1985 است.اين تغير جهت از درون به بيرون است يا به عبارت ديگر از فضاي مركزگرا به فضاي گريز از مركزو حركت از معماري نفي به معماري نفي نفي است.
از جمله ويژگيهاي كارهاي اوليه آندو،سادگي و خلو و پاكي و سكوت آن است.
از سال 1985 به بعد كارهاي آندو از نظر مقياس به تدريج تغيير يافت و پروژه هاي بزرگ و عمومي جايگزين پروژه هاي كوچك و خانه هاي خصوصي شد.
تغييرات به طور آشكار در بيان ساختماني او تاثير گذاشته است.ان تغييرات نه تنها در فرم،بلكه در نور نيز هست.در گذشته نور و سايه به عنوان دو قطب ثابت فضا بود و به فضا آهنگ خاصي مي بخشيد اما اكنون تضاد كمتري بين نور و سايه وجود دارد.
نور به فضا هيجان و پويايي مي بخشد و ديگر حد و مرزي بين نور و سايه وجود ندارد و صرفا ميزان روشناي نور تغيير يافته در نتيجه سنگيني بصري فضا از بين رفته و نور فضا را با نشاط مي كند.
آندو با نفي شخصيت برتر فضا نسبت به فرم به آزادي فرم دست يافت.به عبارت ديگر رهايي از درون گرايي و روحانيت فضا.هدف آندو از نفي معماري يگانه انگار ،رسيدن به آزادي است.
آندو از احجامي استفاده مي كند كه از تلفيق فرمهاي هندسي و توپو گرافي زمين حاصل شده اند در نتيجه در اين فرمها پويايي پرورش مي يابد و طبيعت هندسه را تخريب مي كند.
آندو در طبيعت انرژي يافت كه بتواند پويايي را به هندسه القا كند.
در حال حاضر معماري آندو سعي دارد به حداكثر پويايي،جنبش و رهايي دست يابد.
آندو معتقد است،آرمان معماري ،فرم بخشيدن به يك الگوي جهاني و هدف آن ،بيدار كردن احساس انساني است.
موضوع اوليه معماري،ايجاد يك الگوي فضايي است يعني نظم بخشيدن به يك فضاي برهنه و عاري از هر چيز.
براي دست يابي به اين هدف معماري به هندسه نياز دارد.هندسه مفاهيم و ارزشهاي اجتماعي را منعكس مي سازد و جهاني با منطق شفاف ايجاد مي كند.
موضوع دوم در معماري ،بيدار كردن احساسات انساني است.
به هر حال معاري به نظم هندسي نياز دارد ولي ممكن است اين نظم روح و جان معماري را بگيرد.بنابراين اگر معماري صرفا بر اساس منطق باشد نميتواند پاسخگوي روح و احساسات ما باشد.
معماري مي كوشد تا نظم را براي مردم متجلي سازد و اين مردم هستند كه در حركت تدريجي نظم،فضا را درك مي كنند و از آن تاثير مي پذيرند.
در حقيقت پويايي موضوع معماري نست بلكه نتيجه آن است.
ويژگيهاي شاخص معماري آندو،نظم ،مردم و احساسات انساني است.بنابراين بر اساس الهاماتي كه او از اين سه عنصر گرفته پروژه ها او را مي توان تقسيم بندي كرد.
در معماري آندو عناصربه شكلي متضاد با هم در ارتباطند بنابراين فرم در مقابل فضا،داخل در برابر خارج و طبيعت در برابر هندسه قرار مي گيرد.
كارهاي آندو بر اساس ساختار كالبد به سه بخش معماري يگانه انگار ،دوگانه انگار و كثرت گرا تقسيم مي شود.
معماري يگانه انگار:
كارهاي كه در شمار معماري يگانه انگار قرار دارند داراي فرمي خالص ،طرحي واضح و فضايي قوي هستند.اين نوع معماري بيشتر در خانه ها و كليساهاي كوچك ديده م شود.در اين فضاها با آرامشي روبرو مي شويم كه ياد اور فضاي سنتي چايخانه هاي ژاپني است.در اين فضا بر اساس ريتمي وحدت بخش كل به جزء تبديل ميشود.
معماري يگانه انگار بيان كننده توانمندي آندو در خلق فضاست.فضاي خالص كه با دوار بتني احاطه شده و نشان دنده ي اوج انتزاع است.
از بهترين نمونه هاي معماري يگانه انگار مي توان به خانه راو،خانه آزوما،كليساي نور،معبد روكوو چايخانه ي سوسيكان اشاره كرد.
در اين كارها فرمها ساده هستند و مصالح ساده و يكساني ساخته شده اند و داراي رنگي يكنواخت و يكدست مي باشند.
اين فرمهاي ساده،فضاهاي خشك و مقدسي ايجاد مي كنند ولي پس از آن نور وارد مي شود،نوري كه حيات بخش و خيره كننده است.بنابراين فضاهاي خالص را به فضايي دراماتيك و هيجان انگيز تبديل مي كند.
آندو فضا را با خلاصه كردن و محدود كردن فرم ايجاد مي كند.آندو از جذابيت فرم صرفنظر كرده و بر جذابيت فضا تاكيد مي كند.
مصالح در ساده كردن فرم نقش بارزي را ايفا مي كنند.
آندو فرم ساختمان را به ساده ترين شكل ايجاد مي كند تا بتواند خلوص فضايي آن را افزايش دهد.
معماري يگانه انگار آندو از فضاي خالص،بيان ساده و مصالح و فرمهاي ساده تشكيل يافته اند در نتيجه فضاي خالص ارجحيت يافته نور و مصالح آن را نمادين مي سازد.
فرمهاي چهار گوش ،دايره ،مكعب فرمهاي مركزي هستند به همين دليل همه چيز به سمت مركز معطوف مي شود پس هنگامي كه فضا در اين فرمها قرار مي گيرد درون گرا مي شود.
در معماري يگانه انگارآندو،جهت نور ،مسير باد،نقطه ي پرسپكتيو و خطوط حركت،ذهن و احساس ما را در مسير رسيدن به اين نيروي مركزگرا قرار مي دهند.در هر سه كليساي روي آب ،نور و روكو مسير حركت به سمت مركز اين فضاست.
جذابيت معماري يگانه انگارآندو در آرامش و سكون آن است كه اين آرامش و تمركز فضايي ناشي از حركت از كل به جزء است.
معماري دوگانه انگار:
در اين روش آندو روش خاص خود را اعمال مي كند.در اين جاست كه آندو از فرم بيضوي استفاده مي كند.در معماري دوگانه انگار فضا بر اساس نيرويي پويا شكل مي گيرد.
بر خلاف معماري يگانه انگار كه فرم و فضا ارزش يكساني دارند و در اين جاست كه نو آوريهاي آندو تجلي مي يابد.
در معماري يگانه انگاراندو پويايي كاهش مي يابد تا فضا وحدانيت خود را حفظ كند اما در معماري دوگانه انگار پويايي جايگزين سكون و وحدت مي شود.
از نمونه هاي معماري دوگانه انگارمي توان به خانه كوشينو،پروژه ناكانوشيما و تخم مرغ شهري اشاره كرد.
در معماري دو گانه انگار هندسه بيضوي كاربرد زيادي دارد.فرم بيضي از سال 1980 در ساختمانها ديده مي شود و اين در تضاد با معماري يگانه انگار اوست كه داراي فرمهاي دايره اي و استوانه اي مي باشد.
با مقايسه كارهاي يگانه انگار و دوگانه انگار در مي يابيم كه مركزيت موجود در كارهاي يگانه انگار در معماري دوگانه انگار وجود ندارد.
به همين دليل به جاي يك محور و يك مركز ،دو مركز و دو نيرو جايگزين مي شود و حاصل اين تضاد ،تنوع و پويايي است.
در فضاي وحدت گرا،حس توجه ما صرفا محدود به محوري است كه به سمت مركز حركت مي كند.در فضاي دو گانه انگار اين مركزيت به دو مركز تقسيم مي شود تا نوعي عدم ثبات و پويايي ايجاد كند.براي ايجاد اين دو مركز ،از فرم بيضي استفاده مي شود كه خود داراي دو قطب است.
معماري كثرت گرا:
موزه هنر معاصر نائوشيما و موزهي كودكان در هيوگو نمونه هايي از معماري كثرت گراي آندو هستند.
معماري كثرت گرا گسسته مي شود و مسيرهاي متنوع براي بيننده فراهم مي سازد و بيننده در مسيرهايي كه داراي گسستگي فضايي است قرار مي گيرد اما در نهايت منظره اي متعادل از فضا در ذهن باقي مي ماند.
كثرت گرايي معماري را از دوگانه انگاري و پويايي يكنواخت آن رهايي مي دهد.
در معماري يگانه انگار با فضايي درون گرا روبرو هستيم كه به سمت يك مركز جهت گيري شده است.در معماري دو گانه انگار يك محور به دو محور و يك مركزيت به دو مركز تبديل مي شود.
در معماري كثرت گرا هم نيروي مركزگرا وجود دارد هم نيروي گريز از مركز.
معماري كثرت گرا معماري گسستگي و رهايي است.فضاي اين معماري ،فضايي متنوع و پوياست و اجزاء معماري بر اساس روند جزء به كل با يكديگر تركيب مي شوند.
اگر معماري يگانه انگار ،دوگانه انگار و كثرت گرا را به اشكال منحني تشبيه كنيم در اين صورت اولي به خطوط صاف و دايره شبيه است،دومي به بيضي و سومي به اشكال هذلولي و سهموي.
در معماري كثرت گرا فرم در تضاد با ديگر عناصر افزايش يافته و گسسته مي شود بنابر اين فرم از عملكرد و فضا رهايي مي يابد.
معماري كثرت گرا فرم را از معنا مي رهاند.
زمينه ي طبيعي،نقطه حركت آندو است.او از انبوهي از فضاها و فرمهاي متضاد بين آنها براي رسيدن به كثرت گرايي استفاده مي كنند.
موزه هنرهاي مدرن فورت ورث:
مكان:فورت ورث تگزاس ،ايالات متحده
تاريخ ساخت:2002-1999
زميني كه براي اين پروژه در نظر گرفته شد،در حومه ي فورت ورث وسط يك پارك بزرگ و دقيقا در كنار يكي از آثار مهم قرن بيستم-يعني موزه هنري كيمبال اثر لوئي كان-قرار دارد.طبيعتا ايجاد يك رابطه بهينه بين ساختمان جديد و بناي كيمبال و نيز طراحي يك مكان عالي در زميني چنين وسيع،بزرگترين دغدغه طراح بود.
راهكاري كه آنهن برگزيدند،طراحي پروژه اي بود كه بتواند سر بين فضاهاي داخل و خارج را از بين برده،فضاي مناسبي براي نمايش آثار هنري ايجاد كند.از اين رو برآن شدند محيطي روستايي بيافرينند كه درياچه اي كوچك،باغ و جنگل را در بر مي گرفت.بدين ترتيب كل مجموعه از ترافيك سنگين پيرامون جدا مي شد.
علاوه بر اين شش حجم مستطيل شكل با ساختار بتني و نماي شيشه اي احداث كردند كه دو حجم،به فعاليتهاي متداول مانند خدمات و كارهاي اداري و چهار توده ي ديگر به سالنهاي نمايش اختصاص داده شد.بتن باعث ثبات دماي هوا و دوام و پايداري ساختمان مي شود در صورتي كه شيشه امكان برقراري رابطه بصري قوي با محيط اطراف را فراهم مي كند.
از تلفيق اين دو عنصر با يكديگر فضاهاي مختلفي با ميزان وضوح متفاوت ايجاد مي شود.
موزه هنرهاي معاصر نائوشيما
مكان:نائوشيما،كاگاوا،ژاپن
تاريخ ساخت: 1990-1992،1994-1995

اين موزه در شيب يك دماغه ،در جنوب شرقي جزيره نائوشيما قرار دارد و به ساحل آرامي كه دقيقا در پايين ان است اشراف دارد .
بازديد كنندگان به طور مستقيم و از طرف اسكله اي كه به يك ميدان چند ظرفيتي ختم مي شود،به موزه دسترسي مي يابند.
اين ميدان علاوه بر انكه ورودي محوطه محسوب مي شودفبه عنوان صحنه نمايش براي فعاليت هايي كه در فضاي باز انجام مي شوند نيز به كار مي رود.
همچنين بخش الحاقي موزه واقع در زير زمين را مي پوشاند.


آندو با ظرافتي خاص بيش از نيمي از حجم كل ساختمان زير زمين را در اختيار ميگيرد و بدين گونه پارك ملي با شكوه اطراف موزه به راحتي قابل مشاهده است.
با بالا رفتن از پلكان ميدان ديوارهاي سنگي موزه به چشم مي خورند،سپس يك گالري بسيار بزرگ مدفون شده،با درازاي 50 متر و بلنداي دو طبقه پسش رو مي آيد.بخش بزرگي از فضاهاي اين مجموعه شامل هتل،گالري هاي نمايش و بهار خوابها به دريا مشرف هستند.در اتاقهاي داخلي نيز تماشاي شامگاههاي دريا و رفت و آمد كشتي ها به ما آرامشي خاص ارزاني مي دارند.
جاده اي اين مجموعه را دور مي زند و چندين ميدان كوچك با طراحي خوب و ديد عالي مشرف به دريا توسعه ي مجموعه را محدود كرده اند،اين اثر به مانند مجسمه هاي واقع در باغ،از طبيعت براي خاق چشم اندازي جديد بهره مي گيرد.


نورمن فاسترمردي به شكوه ساختمانهايش
سر لرد نورمن فاستر در سال 1935 در منچستر انگليس در خانواده اي فقير به دنيا آمد شايد به آن زمان ميان بچه هاي متولد شده در پايين شهر منچستر اتقاقي زياد بزرگ نيافتاده بود پسري باموهايي مشكي به دنيا آمده بود اما امروز نورمن فاستر بزرگترين معمار بريتانيا ست او حتي چهره سياسي و اجتماعي بسيار خوبي در بين احزاب سياسي و اجتماعي دارد . از دلايل موفقيت او ميتوان بهره بردن او از چشماني مكانيكي و رويايي بي حد وحصر و بي پايان را مي توان بر شمرد . امروز همان پسري كه در كه در منطقه فقير نشين منچستر به دنيا آمده بود مردي شده با مقياسي جهاني مردي كه همه او را به شكوه و عظمت در خاطر جاي دادند درست مانند ساختمانهايش .
در سن 21 سالگي او بورس تحصيلي را در معتبر ترين مدرسه معماري جهان مدرسه معماري يل(Yale University) به خود اختصاص داد تا با رفتن به سرزمين آمال سپيد ايالات متحده گام در راهي نهد كه آينده ان روشن بود مدرسه معماري يل جايي بود كه بيشترين تاثير را در ديدگاه نورمن گذاشت البته مدرسه اي كه شايد چندان خاطرات خوشي را مرد طلايي ريبيا (RIBIA ) امروز در خاطر نداشته باشد . نورمن جوان منچستري در يل بود كه با ريچارد راجرز فلورانسي آشنا شد او به همراه ودي و سوزي گروهي را در يل درست كردند به نام گروه 4 . گروهي از جواناني كه در ان زمان اين گروه عمده كارشان پيرامون مدرنيته اي بود كه پنجه در معماري آن زمان افكنده بود مي گذشت . بعد ها نورمن با وندي ازدواج كرد و ريچارد با سوزي اين گروه كوچك تا سال 1967 در لندن كه دفتر معماري فاستر و همكاران راه افتاد به بقاي خود ادامه داد . تاسيس اين دفتر را بايد پايان كار گروه 4 دانست چون ديري نگذشت كه اختلافات بالا گرفت نورمن با وندي نمي ساخت و بعد هم راجرز با سوزي و اين چنين پايان زندگي زنا شويي آنها فرا رسيد از گروه 4 نفره نرمن و ريچارد ماندند و كار كردند به طوري كه هم نورمن فاستر و هم ريچاردد راجرز در معماري هايتك خبره و ماهر شدند . راجرز در سال 1970دفتر معماري با نام خودش را تاسيس كرد تا مستقل شود و در اولين پروژه مهمش با معمار ايتاليايي رنزو (رتزو) پيانو ژرژپمپيديو را ساخت .
نورمن در بعد ها با النا اوچوا ازدواج كرد . و در سال 1983 مدال صلاي RIBIAرا دريافت كرد و در سال 1990 به خاطر ساختن the Willis Faber Dumas building مدال Trustees را در يافت كرد و به عنوان knighted (قهرماني) دست يافت و چهار سال بعد پا را فراتر نهاد و مدال طلاي انجمن معماران ايالات متحده را دريافت كرد . همان مدالي كه عاليجناب سياه پوش دنيل ليبسكيند هنوز آن را فتح نكرده . و 9 سال بعد در 7 ژوئن سال 1999 به بالا ترين درجه معماري خود دست يافت و توانست جايزه Pritzer Architecture Prize. را دريافت كند .( اين جايزه ي نوبل در معماري است ) و 5 روز بعد در روز چشن تولدش او در بريتانيا به مقام اعياني و اشرافي لرد دست يافت . شركت سر لرد نرمن فاستر امروز در لندن – برلين – سنگاپور با بيش از 800 نفر كارمند مششغول به ادامه فعاليت است

زاها حدید (Zaha Hadid) که در حال حاضر شهروند انگلستان می­باشد، در سال 1950 در بغداد، عراق، به دنیا آمد. او از سال 1972 در انجمن معماری لندن (Architectural Association in London) به تحصیل در رشته معماری پرداخت و در سال 1977 موفق به دریافت مدرک خود گردید. او پس از اتمام تحصیلات، به دفتر معماری متروپولیتن (Office for Metropolitan Architecture) پیوست و به همراه همکاران خود در OMA، رم کولهاس (Rem Koolhaas) و الیا زنگلیس (Elia Zenghelis)، به تدریس در مدرسه معماری AA پرداخت و بعدها تا سال 1987، آتلیه شخصی­اش را در مدرسه AA سرپرستی نمود.

زاها حدید اخیراً عهده­دار کرسی استادی کنزو تانگه (Kenzo Tange) در مدرسه طراحی دانشگاه هاروارد، و کرسی استادی سالیوان در دانشگاه ایلی­نویز (Illinois)، مدرسه معماری شیکاگو، گردید و قبلاً نیز به عنوان استاد میهمان در دانشگاه هنر هامبورگ (Hochschule für Bildende Künste)، مدرسه معماری نولتن (Knolton)، استودیوی اوهایو و کارشناسان ارشد (Ohio and the Masters) در دانشگاه کلمبیا، نیویورک، تدریس نموده است. علاوه بر این، او عضو افتخاری آکادمی هنر و ادبیات آمریکا و همکار انستیتوی معماری آمریکا می­باشد. وی در حال حاضر استاد دانشگاه هنرهای کاربردی وین در اتریش و دستیار درس طراحی معماری ائرو ساآرینن (Eero Saarinen) در ترم بهار 2004 دانشگاه ییل (Yale)، نیوهون (New Haven)، است.

حدید معماری است که پیوسته مرزهای معماری و طراحی شهری را گسترش می­دهد. او در کارهایش با بهره­گیری از مفاهیم فضایی جدیدی که تقویت­کننده مناظر شهری موجود هستند، زیبایی­شناسی نظری­ای (غیرعملی) را پیگیری و تجربه می­کند که تمام زمینه­های طراحی از طراحی شهری تا طراحی داخلی و مبلمان را در برمی­گیرد. با اینکه شهرت زاها حدید بیشتر بخاطر اصلی­ترین کارهای ساخته­شده­اش می­باشد، اما علایق و دل­مشغولی­های عمده او مستلزم اشتغال همزمان وی به فعالیت حرفه­ای، تدریس و پژوهش است.

حدید اساس معماری را در نحوه فکر کردن به آن می­داند. طرح های ساختمانی حدید که به صورت نقاشی عرضه می­شوند، در ٢٥ سال گذشته، نقش مهمی در تحول معماری معاصر داشته­اند. این آثار در موزه­ها و گالری­های معروف جهان از جمله موزه گوگنهایم و موزه هنرهای مدرن نیویورک به نمایش درآمده و بخشی از کلکسیون دائمی آنهاست.

Shigeru Ban



ایمان رئیسی1

(چاپ شده در فصلنامه معمار شماره ۲۰ - سال ۱۳۸۲ )



1- شیگرو بان, در سال 1975, در شهر توكیو به دنیا آمد2. بین سالهای 80-1977 در انستیتوی معماری كالیفرنیای جنوبی به آموزش معماری پرداخت. پس ازآن درسالهای 82 -1980 در مدرسه معماری كوپر یونیون3 به تكمیل آموخته های خود پرداخت. مدت دو سال در دفتر آراتا ایسوزاكی4 كار كرد(83-1982) ودر سال 1984 موفق به دریافت لیسانس معماری مدرسه كوپر یونیون شد. و نتیجه مطالعات خود را در سال 1985 منتشر كرد. از سال 95-1993 پروفسور و استاد افتخاری معماری در دانشگاه هنر تاما5 و از 1995 تا 2000 مشاور كمیسیون عالی سازمان ملل در امر مهاجران و پناهندگان (UNHCR) بود. شیگرو بان در سال 1997 برترین معمار جوان ژاپن شد و جایزه JIA را دریافت نمود.

سایر سوابق دانشگاهی او عبارتند از:

1ـ پروفسور افتخاری معماری از دانشگاه ملی یوكوهاما6 . (99-1995)

2ـ پروفسور افتخاری معماری از دانشگاه نیهون7 . (2000-1996)

3ـ پروفسور مدعو دانشگاه كلمبیا.8 (2000)

4ـ عضو مدعو مركز دو نالد دانشگاه كلمبیا.

5ـ پروفسور دانشگاه كیو.9

2- بی تردید, تحصیل در مدرسه كوپر یونیون، تاثیر به سزایی در شكل گیری تفكر شیگرو بان داشته است. او در ابتدا علاقه‌ی بسیار زیادی به پنج معمار نیویورك10 داشت و در اثر همین علاقه به مدرسه كوپر یونیون وارد شد.درآن زمان سه‌عضو ازپنج معمار نیویورك ـ‌جان هیدك11, پیتر آیزنمن12, و ریچارد میر13 ـ در مدرسه كوپر یونیون تدریس می‌كردند. تاثیری كه جان هیدك بر شگیرو بان می‌گذارد، در آثار اولیه او بسیار محسوس است, (در ادامه بحث به آن می‌پردازم.) شیگرو بان تلاش خستگی ناپذیری جهت خلق روشهای سازه‌ای نو، از خود نشان داد و توانست آثار معماری بدیعی با این روش‌ها بوجود آورد.

آثار او را می توان به دسته‌های زیر تقسیم كرد:

1ـ2 طراحی در سبك هیدك

شیگرو بان در ادامه تفكر هیدك, از خانه به عنوان مهمترین فضای زندگی شروع به كار كرد. خانه‌هایی كه او طراحی نمود, بسیار متاثر از خانه های طراحی شده توسط هیدك هستند. او در پروژة Villa K (1987 )ـ كه تحت تأثیر خانه‌ی دیوار 14 هیدك است ـ به نقش دیوار در ساختمان توجه نمود . ویلا از سه دیوار شكل گرفته است. دیوارخطی، كه سیركولاسیون خانه را سازماندهی می كند. دیوار مدوری، كه فضاهای داخلی ویلا را در بر می گیرد و دیوار استوانه‌ای شكلی، كه فضاهای سرویس و آشپزخانه و حمام را درخود جای داده است"15.

نكته قابل توجه دیگر در طرح این ویلا, ورود از طریق یك پل به طبقه اول است. از آنجا كه سایت این ویلا دارای چشم انداز بسیار زیبایی است, شیگرو بان ورودی ویلا را یك طبقه بالا برده تا ساكنان همواره در ورود و خروج، از آن چشم انداز زیبا بهره كافی ببرند.همچنین در پروژه I House (1991)،دو دیوار چوبی در دو سمت شرق و غرب خانه به صورت مستقل طراحی نمود، بگونه‌ای كه ” این دیوارها دارای سازه‌ی مستقل هستند و بوسیله‌ی سازه‌های كابلی مهار شده‌اند. "16 استفاده از دیوار در پروژه خانه‌ای با سه دیوار(1998) به اوج قدرت شكلی خود می رسد. او در این پروژه با سه دیوار شاخص پروژه را سازماندهی می كند."دیوارU شكل، كه سه ضلع خانه را دربر می گیرد. دیوار كنار پله، كه دارای سازه مستقل است, و پله به آن كنسول شده است. دیوارمنحنی شكل، كه فضاهای مكانیكی موردنیاز كارفرما را از فضاهای اصلی خانه جدا می‌كند. این سه دیوار, هر یك با عملكرد و شخصیت خود, بوسیله‌ی رنگ یا دیوارهای شیشه‌ای یا صیقلی شده، مشخص شده‌اند, تا بر بازتاب‌های خود در فضا تاكید بیشتری كنند"17.


2ـ2 طراحی فضاهای داخلی با لوله های كاغذی

در این مرحله استفاده از لوله‌های كاغذ بی ارزش (Paper Cheap) مورد توجه شیگرو بان قرار می گیرد. در طرح نمایشگاه مبلمان و كارهای شیشه‌ای آلوار آلتو (1986) ، كه بوسیله‌ی موزه هنر مدرن نیویورك (MOMA) برنامه ریزی شده بود، شیگرو بان در ابتدا به یك فضای نمایشگاهی با سبك فضاهای داخلی آلتو، از مصالح چوبی، نظر داشت, اما محدودیت های مالی مانع تحقیق آن شد. از آنجا كه درپایان نمایشگاه, مصالح آن باید جمع آوری می‌شد, لوله‌های كاغذبی ارزش به عنوان یك مصالح آلتر ناتیو مطرح شده و در پارتیشن‌ها و پانل‌ها و صفحه‌های نمایش ایستاده از آن استفاده شد.

"پتانسیل لوله های كاغذ بی ارزش به عنوان یك ماده ساختمانی, از این پروژه شكل گرفت و به عبارتی شروعی برای معماری كاغذی18 بود19".او همچنین در طرح نمایشگاهی جهت ارائه آثار یك معمار ژاپنی به نام Emilio Ambasz (1993 و 1989) از لوله‌های كاغذی جهت طراحی فضای داخلی استفاده كرد. از آنجا كه قرار بود این نمایشگاه در نقاط مختلف برپا شود از چهار نوع لوله‌ی كاغذی با قطرهای متفاوت استفاده كرد, تا در هنگام حمل، این لوله‌ها درون همدیگر قرار گیرند و حجم حمل ونقل كاهش یابد"20.


3ـ2 طراحی دیوارهای داخلی و خارجی با لوله‌های كاغذی

در این مرحله، لوله‌های كاغذ بی ارزش در دیواره‌های خارجی هم مورد استفاده قرار گرفتند. اولین ساختمان از سری ساختمانهای لوله كاغذی، كه در آن لوله‌های كاغذ نقش سازه‌ای هم به عهده داشتند, پروژه آلاچیق كاغذی21 1989 است.” این آلاچیق, از 48 لوله كاغذی به قطر 5/32 سانتی متر و ضخامت 5/1 سانتی متر و ارتفاع 90/3 متر، كه بر روی پایه‌های كوتاهی از بتن پیش ساخته قرار گرفته‌اند، تشكیل شده است.وفاصله بین لوله‌ها با پارافین مخصوصی درزبندی شده است".22پروژه‌ی دیگری كه تمام دیوارهای داخلی و خارجی آن از لوله‌های كاغذ ساخته شده ‌است, پاویون اوداوارا23 (1990) است. این پاویون از 330 لوله كاغذ به قطر 53 سانتیمتر و ضخامت 15 سانتیمتر و ارتفاع 8 متر تشكیل شده است. به دلیل محدودیت‌های زمانی، سازه‌ی پروژه از استیل ساخته شد، اما سازه‌ی ورودی اصلی پاویون از لوله‌های كاغذی با اتصالات پیشرفته‌ای طراحی شده است. همچنین از ورقه‌های نازك شفافی جهت درزبندی بین لوله‌های كاغذ استفاده شده است، كه بدین طریق نوارهای باریكی از نور وارد فضاها می‌شوند.



4ـ2 طراحی خانه با مبلمان‌های سازه‌ای24

در این روش از قالب‌های چوبی ساخته شده در كارخانه, بعنوان عناصر سازه‌ای استفاده شده است. مبلمان (قفسه‌ها) از عناصر ضروری هر خانه به شمار می‌آیند. در این روش، مبلمان تنها بعنوان یك عنصر تعریف كننده‌ی فضاها مطرح نیست، بلكه علاوه بر آن، بعنوان یك عنصر سازه‌ای هم مطرح می‌شود.
5-2 طراحی سازه‌های كاغذی

شیگرو بان به استفاده از لوله‌های كاغذی در طراحی فضاهای داخلی یا دیواره‌های خارجی بسنده نكرد و توانست با تقویت این لوله‌ها و تولید آنها در كارخانه‌های خاصی، سازه‌ی ساختمان را بوسیله‌ی این لوله‌ها طراحی كند.

او در گالری كاغذی 25 (1994) كه بعنوان دفتر كار و گالری موسسه ایسی میاكی طراحی شده است، از لوله‌های كاغذی به عنوان سازه و جداكننده فضاهای داخل و خارج استفاده نمود." پلان این گالری كه از یك فضای باریك و دراز به طول 16 متر و عرض3/5 متر تشكیل شده است, بر پایه‌ی آگوراهای یونانی طراحی شده است. ردیف ستونهای جلویی، سایه‌های بلندی بر كف می‌اندازند، كه در طول روز تغییر می‌كنند و احساس یك انیمیشن را ایجاد می‌كنند. لوله‌های كاغذی بكار برده شده در این بنا برای اولین بار بصورت ضد حریق تولید شده اند." 26

شاید ضد حریق شدن لوله‌های كاغذی، بهانه‌ی مناسبی برای داوطلبان ساخت كلیسای سوخته شد كه بر جای آن كلیسا، كلیسای دیگری بسازند.

پروژه‌ی كلیسای كاغذی27 (1995) توسط داوكلبانی كه عبادگاهشان در زمین‌لرزه‌ای دچار آتش سوزی شده بود، سفارش داده شد. اولین خواسته‌ی پروژه، سادگی آن بود، بگونه‌ای كه دانشجویان و داوطلبان بتوانند بدون هیچ گونه ماشینی آن را بر پا سازند.

راحتی باز و بسته كردن هم جزو اولین شرایط بود كه جابجایی سازه را در آینده ممكن می‌ساخت. مصالح بوسیله‌ی شركت‌های زیادی هدیه داده شد و "ساخت آن تنها در پنج هفته بوسیله‌ی 160 داوطلب انجام گرفت. 58 لوله كاغذی در یك بافت بیضی گون كه بر پایه‌ی طرح كلیسای برنینی استوار بود، طراحی شد."28

در قسمت ورودی، فضای بین لوله‌های كاغذ گشوده‌تر است, بگونه‌ای كه نمای كلیسا كاملاً دعوت كننده به درون باشد. به عبارت دیگر، داخل و خارج را به هم پیوند می‌دهد. شیگرو بان درباره‌ی این كلیسا می‌گوید: ” تجربه‌ی این ساختمان موقت و كوچك، كمتر از تجربه‌ی یك كاتدرال بزرگ و با شكوه نیست".29

خانه‌ی كاغذی30 (1995) پروژه‌ دیگری است، كه در آن از سازه‌ی كاغذی استفاده شده است. در واقع كل "این خانه از لوله‌های كاغذی به ارتفاع70/2سانتی متر و ضخامت 5/1 سانتی‌متر و قطر28 سانتی‌مترساخته شده است. سازه، دیواره‌های داخلی و خارجی، مبلمان و حتی سرویس‌ها هم از كاغذ طراحی و ساخته شده‌اند"31.

6ـ2 طراحی پناهگاههای كاغذی32

این روش شامل پناهگاههای موقتی می‌شود، كه برای بازماندگان یك زلزله‌ی بزرگ یا مهاجران ناشی از تضادهای نژادی ساخته شده‌اند.

در پروژه‌ای كه به سفارش كمیسیون عالی حقوق بشر سازمان ملل برای مهاجران در آفریقا طراحی شد، (1994) از چادرهایی كه به جای پایه‌های چوبی یا فلزی، از سازه‌ای با لوله‌های كاغذ برپا می شوند, استفاده شده است.

همچنین در یك مجموعه مسكن موقتی33 (1995) "از جعبه‌های آبجو (جعبه‌های پلاستیكی كه از بطری‌های آبجو باقی مانده و با ماسه پرشده‌اند) برای پی ساختمان استفاده شده است. دیوارها شامل لوله‌های كاغذی هستند, كه دارای قطر 108 میلیمتر و ضخامت 4 میلیمتر بوده و با نوار اسفنجی ضد آب شده‌اند. برای پوشش سقف از یك فرم چادری دو لایه كه هم سقف خانه را می‌پوشاند وهم قابلیت باز شدن برای تهویه هوا را دارد، استفاده شده است.

هنگامی كه به شدت به گرما و تاثیرات بازتابی آن در اواسط زمستان احتیاج پیدا كردیم، این مسكن، بسیار مناسب به نظر می‌رسد".34



7ـ2 بینابین فضای داخل و خارج35

قرارگیری بینابین فضای داخل و خارج در یك خانه، بوسیله‌ی استفاده از ماشین ـ بعنوان بازكننده‌ی دیوارها ـ‌ قابل تحقق است. شیگرو بان در این دوره آثارش، نوعی بازگشت به سنت معماری ژاپنی را تجربه كرده است. فضا در معماری ژاپنی بسیار انعطاف پذیر است و قابلیت تغییر و تبدیل فضاها به كاربری‌های مورد نیاز وجود دارد.

نمونه‌ی بارز این انعطاف پذیری هیروباهای ژاپنی هستند. هیروبا36، عبارتست از فضای بازار سنتی ژاپن, كه دارای عرض راهرو كم و پیچ و خم‌های زیادی است, كه در حالت عادی به كاربری خاص خود پاسخ می‌دهد. اما در روزهای ملی و جشن‌های عمومی، كل هیروبا وحجره‌های اطراف آن تا عمق زیادی گشوده ‌شده و پذیرای حضور مردم می‌شوند. استفاده از مصالح سبك در تقسیم‌بندی فضاها، باعث این انعطاف پذیری ‌شده است.

با توجه به این ویژگی، شیگرو بان در پروژه خانه با دیوارهای پارچه‌ی (1995) توانست به فضایی قابل توجه دست یابد. این خانه از پروژه‌های قابل توجه دهه آخر قرن بیستم است كه"، تحت تاثیر خانه‌ی فارنزورث، (اثر میس وندرو) هم قرار دارد".37

"زوجی كه مشتری این پروژه بودند، از گشودگی فضایی خانه‌ی سنتی ژاپن بسیار لذت می‌بردند. (آنها می‌توانند از بالای یك حصار كوتاه، هنگامیكه برروی یك تراس باز نشسته‌اند، با همسایگان صحبت كنند.)“38

"تاویل دیگری از سبك سنتی ژاپن با مصالح و تكنولوژی معاصر, باعث بوجود آمدن عرصه فضایی وسیعی به سمت جنوب و شرق شده است و پرده‌های وسیعی نمای طبقه دوم و سوم را می پوشانند. در زمستان، بوسیله‌ی یك سری درب‌های شفاف كه بینابین پرده و فضاهای خانه قرار می‌گیرند، می‌توان خانه را كاملاً پوشاند و از تبادل حرارتی بیش از حد جلوگیری كرد".39

خانه در حالتی كه پرده‌هایش بسته شده‌اند، یادآور بسته‌بندی‌های كریستو40 هم می‌باشد.

همچنین او در پروژه خانه 5/412 (1995) كه در زمینی به ابعاد 25×15 متر مربع طراحی كرده است، زمین را به پنج قسمت 15×5 متر مربعی تقسیم نموده و دوقسمت را برای فضاهای پر و سه قسمت را برای فضاهای خالی برنامه‌ریزی كرده است, اما "مرز بین این پرها و خالی‌ها بصورت اعجاز گونه‌ای از بین رفته است و فضای مبهمی كه بینابین آنها خلق می‌شود, هم فضای داخل است و هم فضای خارج“42.

به عبارتی، انواع متفاوتی از فضا را می‌توان بوسیله‌ی كنترل عناصر متحرك ـ در شرایط مختلف آب و هوایی‌ـ ‌تجربه كرد.

خانه‌ی بدون دیوار43 (1997) و خانه‌ی مربع نه قسمتی44 (1997) هم پروژه‌های دیگری از این دست هستند, كه كوشش شده است, مرز بین داخل و خارج محو گردد و فضا انعطاف پذیری بسیار زیادی داشته باشد.

در مجموع، در این دسته آثار هم می‌توان توجه و تاكید بسیار زیاد شیگرو بان را بر دیوار مشاهده كرد. دیوار و پلان آزاد یا انعطاف پذیر، مهمترین مسائل مطرح در خانه‌های او هستند.



8ـ2 طراحی سازه‌های عظیم كاغذی45

شیگرو بان در استفاده از سازه‌های كاغذی تا بدانجا پیش رفت, كه توانست, سازه‌های عظیم را بوسیله‌ی مصالح كاغذی, طراحی و اجرا نماید.

پوشش فضایی, به ابعاد 5/22×7/26 متر مربع, با ارتفاع 8/7 متر, بوسیله‌ی سازه‌ی لوله كاغذی، اولین تجربه‌ی او در سال 1998 بوده است.” كارفرمای این پروژه یك شركت خانه‌سازی با مصالح چوبی بود, كه خواستار یك فضای سر پوشیده‌ی بزرگ، جهت نگهداری قطعات چوبی در مقابل تغییرات آب و هوا بود. سازه‌ی پروژه می‌بایست دارای سهولت درنصب باشد، تا كارگران همان شركت بتوانند, این گنبد كاغذی را بر پا سازند".46

در طرح این گنبد, از لوله‌هایی كاغذی با اتصالات چوبی و پیچ و مهره استفاده شده است.

شیگرو بان، در طرح پاویون ژاپن در نمایشگاه‌ هانور آلمان (2000) هم، از سازه‌های كاغذی استفاده كرد.

موضوع اصلی نمایشگاه هانور، محیط زیست بود، بنابراین او تصمیم گرفت كه با استفاده از ضایعات صنعتی و كاغذهای بی‌ارزش، به خلق سازه‌ای عظیم بپردازد. او در باره‌ی این پروژه می‌گوید: "ایده‌ی اصلی، خلق تونلی از لوله‌های كاغذ, مانند پروژه گنبد كاغذی بود. هر چند گنبد كاغذی بوسیله‌ی اتصالات چوبی اجرا شده بود،اما من نظرم را در مورد استفاده از یك بافت پوسته‌ای از لوله‌های كاغذ بدون درز را با پروفسور فرای اوتو47 در میان گذاشتم. ایده‌ی دیگر، استفاده از روش ساخت آسان با تكنولوژی پایین بود. بنابراین، اتصالات را از نوارهای فلزی یا پارچه‌ای طراحی كردیم. برای پوشاندن سطح روی پاویون، می‌خواستیم از P.V.C استفاده كنیم، اما PVC را نمی‌توان از زباله بوجود آورد. بطور كاملاً اتفاقی، یك كیف ضد آب را كشف كردیم, كه مورد پسند مشتریان واقع نشده بود و به كارخانه باز گردانده شده بود. بنابراین با آن كارخانه صحبت كردیم و كیف‌ها را با قیمت ارزان از آنها خریده و در پوسته‌ی خارجی از آن استفاده كردیم".48



3ـ پرسش اصلی پس از مطالعه‌ی آثار شیگروبان، دلایل موفقیت او در حوزه جهانی است. چگونه او توانسته ـ بعنوان یك معمار موفق ـ در سطح جهانی مطرح شود؟

1-3 آموزش یافتن نزد استادان بزرگ معماری:

” روش طراحی من شامل استفاده از هندسه در سبك پنج معمار نیویورك واستفاده از خصوصیات هندسی اشكال و استفاده از دیوارها برای خلق مكان در سبك هیدك است.“ 49

2-3 توجه نمودن به سنت و فرهنگ ژاپنی .

3-3 مردم گرا بودن .

”من بعنوان یك معمار، خواستار خلق ساختمانهای زیبا در مناطق حادثه دیده هستم. می‌خواهم مردم را به حركت وادارم و سطح زندگی آنها را بهتر كنم. اگر من این مسیر را طی نكنم، غیر ممكن است كه بتوانم یك معماری با معنی خلق كنم و سهم مهمی در ساختن جامعه، بعنوان یك معمار، داشته باشم .“50

4-3 ایده‌های معمارانه داشتن.

و در پایان با اخلاق فروتن وار ژاپنی اش می‌گوید:

”من فكر نمی‌كنم، معماری هستم، كه در سیستم موجود تغییر زیادی ایجاد كرده‌ام، من فقط تكنولوژی و مصالح موجود را با روشی متفاوت به كار می‌برم.“51

«لوییس سالیوان» معمار بزرگ آمریكایی و «پدر معماری مدرن» در چنین روزی به دنیا آمد. او با تفكرات و عقاید منحصربه فردش توانست تحولی شگرف در هنر و صنعت معماری به وجود آورد و تاثیرات عمیق او بر كسی پوشیده نیست. سالیوان بنیانگذار مدرسه معماران شیكاگو است و «فرانك لویدرایت» معمار افسانه ای آمریكایی از شاگردان او بوده است. «لوییس هنری سالیوان» در سوم سپتامبر ۱۸۵۶ در شهر بوستون به دنیا آمد و مدت كوتاهی در «موسسه فناوری ماساچوست» (ام آی تی) به تحصیل مشغول شد و دریافت كه قادر است تحصیلات دبیرستان خود را یك سال زودتر تمام كند و با گذراندن یكسری امتحانات، دو سال در دانشگاه پیش بیفتد. او تنها ۱۶ سال داشت كه وارد دانشگاه ام آی تی شد و پس از یك سال تحصیل به فیلادلفیا رفت و برای خود شغلی در كنار معماری به نام «فرانك فرنس» (Frank Furness) پیدا كرد.
ركود اقتصادی سال ۱۸۳۱ بسیاری از زحمات «فرانك فرنس» را بر باد داد و او به واسطه مشكلات مالی مجبور به اخراج «سالیوان» شد. در این زمان «سالیوان» به شیكاگو رفت تا در جریان ساختمان سازی آن شهر كه پس از وقوع یك آتش سوزی گسترده در سال ۱۸۷۱ آغاز شده بود شانس خود را بیازماید. او خیلی خوش شانس بود كه موفق شد در كنار «ویلیام لبارون جنی» مشغول به كار شود. «جنی» اولین معماری است كه از اسكلت فلزی در اجرای ساختمان بهره برده. پس از كمتر از یك سال فعالیت در كنار «جنی»، «سالیوان» به قصد تحصیل بار سفر بست و یك سال در دانشگاه هنر پاریس مشغول به فراگیری شد. پس از اتمام دوره آموزشی به شیكاگو بازگشت در حالی كه هنوز هجده سالگی اش تمام نشده بود. او چند سال بعد را به فعالیت در كنار معماران مختلفی گذراند تا اینكه در سال ۱۸۷۹ «دانكمار آدلد» معمار مشهور آن زمان، «سالیوان» را استخدام كرد و یك سال بعد او را در شركت خود شریك كرد. این اتفاق سرآغاز دوران پیشرفت و موفقیت سالیوان بود. طی این سال ها «سالیوان» و «آدلد» موفقیت هایی پی درپی به دست آوردند كه از جمله آنها می توان به طرح و اجرای تالار سخنرانی شهر شیكاگو در سال ۱۸۸۹ اشاره كرد كه در پایان پروژه «سالیوان» و «آدلد» طبقه بالای این ساختمان را به عنوان آتلیه خود انتخاب كردند. از دیگر موفقیت های این دو شریك می توان به ساختمان واگن سازان (Wainwright Building) در سنت لوییس اشاره كرد كه اولین آسمانخراش تاریخ معماری جهان به شمار می رود. «لوییس سالیوان» اولین معماری است كه روش صحیح استفاده از اسكلت فلزی در ساختمان های بلند و مزایای آن را به طرز بهینه ای مورد استفاده قرار داد. از آنجایی كه در ساختمان هایی كه با اسكلت فلزی بنا می شوند معمولاً غیر یك یا دو دهنه دیوار برشی در سایر نقاط ساختمان نه تنها عضو باربری وجود ندارد كه به عنوان مثال از دیوارهای ساختمان فقط به دلیل پوشندگی و محافظت سرمایی گرمایی استفاده می شود و هیچ خاصیت باربری ندارد. «سالیوان» با علم به این نكته در ساختمان های بلند از پنجره هایی با ابعاد بزرگ بهره می برد كه نه تنها باعث روشنایی بیشتر فضای داخلی می شد كه با حذف دیوارها و ضخامت پائین شیشه های پنجره سطح مفید ساختمان افزایش یافت. توجه سالیوان به مزایای اسكلت فلزی موجب شد محدودیت های دست و پاگیر مهندسی كه همیشه بر سر راه طراحان معمار وجود داشته است تا حدی از بین برود و این تحولی شگرف در معماری مدرن را باعث شد. در سال ۱۸۹۰ «سالیوان» یكی از ۱۰ معمار منتخبی بود كه برای اجرای ساختمان «نمایشگاه جهانی كلمبیا» كه قرار بود در سال ۱۸۹۳ در شیكاگو برگزار شود انتخاب شد. ساختمانی كه بعدها «شهر سفید» لقب گرفت. از دیگر شاهكارهای خلق شده «سالیوان» می توان به ساختمان عظیم ترمینال شیكاگو و «دروازه طلایی» كه طاقی است عظیم كه در «شهر سفید» قرار دارد اشاره كرد. شراكت «آدلد» و «سالیوان» پس از اجرای فروشگاه زنجیره ای «كارسون پیری اسكات» به اتمام رسید و در پی انحلال شركت «سالیوان» یك دوره بیست ساله را با سیری نزولی چه در زمینه مالی و چه زمینه احساسی سپری كرد. از او به پاس تلاش ها و زحمات بسیار در هنر معماری بارها تقدیر شد و در سال ۱۹۲۲ به عنوان یك طراح خبره از مسابقه ای كه برای طرح و اجرای «برج تریبیون» برگزار شده بود شدیداً انتقاد كرد. یك برج با اسكلت فلزی و نمایی از سنگ كه ساختمان های سنگی معماری گوتیك را تداعی می كرد اما سالیوان یك تحریف بزرگ تاریخی را در طراحی آن كشف كرده بود. «لوییس سالیوان» عاقبت در چهاردهم آوریل ۱۹۲۴ در شیكاگو چشم از جهان فروبست. «فرانك لوید رایت» كه به نوعی شاگرد او محسوب می شد مراسم تدفین این معمار بزرگ را كه در زمان مرگ فقیر و تنها در اتاق هتلی در شیكاگو درگذشته بود آبرومندانه برگزار كرد. اكنون كه سال ها از مرگ او می گذرد هنوز تاثیر تفكرات این اولین معمار پیشرو در معماری جهان به چشم می خورد.

Architect’s Introduction

A Selection of Philip Johnson’s Words



• معماری در اصل طراحی فضاهای داخلی است، هنر سازمان­دهی فضای داخلی.

• مسؤولیت و وظیفه­ای که معماری فارغ از عملکرد، ساختار و حتی مصالح دارد، این است که فضا را به سمت هنر سوق دهد.

• چیزی که فکر می­کنم همچون یک ریسمان در تمام کارهای من امتداد دارد، علاقه پرشور من به فضای جمعی است، فضایی که با قدم زدن در درون آن درک می­شود.

• تفاوتی ندارد که چند ساختمان بنا کرده باشید، کیفیت به مقدار بستگی ندارد. کیفیت کار تنها به این بستگی دارد که برای تحت تأثیر قرار دادن و دگرگون کردن فرهنگ ریسک کرده باشید. منتها بایستی توجه داشته باشید که در ساختمان­سازی و در اینکه یک ساختمان عجیب یا یک ساختمان اصیل بسازید، ریسکی وجود ندارد. باید همانند معماران بزرگ تاریخ دست به ریسک­های واقعی بزنید. به نظر من یک معمار وقتی می­تواند خودش را برای این کار آماده کند که سه شرط داشته باشد: اول باید دانش کاملی از تاریخ معماری داشته باشد، دوم با تسلط بر مصالح و شکل پرورش یافته باشد و آخر اینکه باید در هنرها و ایده­های روز فردی مطلع و دست­اندرکار باشد.

• باید تاریخ معماری را به دقت مطالعه کرد، اما به طریقی که فقط یک معمار می­تواند. تنها راه برای یک معمار که بتواند واقعاً تاریخ فضاهای معماری را مطالعه کند، بازدید از آن ساختمان­ها و تجربه فضای آنهاست.

• فضا را نمی­توان به قالب عکس درآورد، زیرا عکس تنها به ضبط فرم و سطح قادر است. همچنین فضای معماری نمی­تواند در یک متن یا توسط هیچ فیلسوف و یا منتقدی توصیف شود. با اینکه متن می­تواند تجربه یک فضا را توصیف کند، ولی نمی­تواند جایگزین خود آن تجربه شود.

• اگر دانش معماری خود را به تحصیلات معماری و کتاب و مجله محدود کنید، کارتان به همان اندازه کاغذهای چاپ­شده حقیر و سطحی خواهد بود.

• از آنجایی که فضا را شکل و ماده بوجود می­آورد، معمار باید حس خود را از شکل بدون توجه به هیچ نظام اخلاقی تاریخی و یا روشنفکرانه، پرورش دهد.

• هر معمار باید کمی انقلابی باشد. نسخه­برداری از روی ساختمان­های قدیمی به هیچ­گونه تلاش و خطرپذیری احتیاج ندارد. باید این جرأت را داشته باشید که بر خلاف عادت عمل کنید.

• ما هرگز خودمان را تکرار نمی­کنیم، بلکه دوست داریم برخلاف میل، احساس و طبیعت­مان عمل کنیم.

• تنها گناه و معصیت اصلی در طراحی ساختمان، ملالت­آور و خسته­کننده بودن آن است.

• با اینکه مهارت­های فنی هنرمندانه تضمین­کننده توفیق معماری نیست، اما هیچ دگرگونی فضایی بااهمیتی نیز بدون آنها میسر نیست. هیچ وقت فراموش نکنید که گرچه یک تکنسین یک معمار نیست، ولی یک معمار همیشه یک تکنسین است.

• کمک بزرگ پست­مدرنیست­ها و دیکانستراکتیویست­ها به معماری امروز، آزاد کردن جستجو در شکل و ماده فارغ از محدودیت­هایی بوده است که عادات و اعتقادات کاذب بوجود می­آورند.

• ظاهر و سیمای ساختمان بایستی فی­نفسه این قابلیت را داشته باشد که موجودیت خویش را در محلی که در آن قرار گرفته است، به رخ بیننده بکشد.

• ساختمان­ها نتیجه چانه­زدن­ها، معامله­کردن­ها، مشاجره­کردن­ها، پرخاش­کردن­ها و مقداری فریادزدن و نعره­زدن با کارفرماهای متمرد، پیمانکاران، کارگرها، تکنسین­ها، نجارها و سنگ­کارهاست. خشم تمامیت معمارهاست.

• یک ساختمان خوب بیشتر نتیجه یک کارفرمای خوب و یک پیمانکار خوب است تا یک معمار خوب.

• هیچ وقت یک معمار حرفه­ای تمام­عیار نشوید، مگر آنکه نتوانید از آن دوری کنید. اگر با یک اشتیاق عاشقانه مجبور به این کار نباشید، هیچ وقت پول­دار نخواهید شد و به پریشانی خواهید افتاد.

برندگان جایزه معماری پریتزکر



اسامی برندگان جایزه معماری پریتزکر طی 26 سال برگزاری این جایزه، به شرح زیر است:

1. سال 1979: فیلیپ جانسون (Philip Johnson) از ایالات متحده

2. سال 1980: لوئیس باراگان (Luis Barragan) از مکزیک

3. سال 1981: جیمز استرلینگ (James Stirling) از انگلستان

4. سال 1982: کوین روشه (Kevin Roche) از ایالات متحده

5. سال 1983: یو مینگ پی (Ieoh Ming Pei) از ایالات متحده

6. سال 1984: ریچارد مه­یر (Richard Meier) از ایالات متحده

7. سال 1985: هانس هولاین (Hans Hollein) از استرالیا

8. سال 1986: گاتفرید بوهم (Gottfried Boehm) از آلمان

9. سال 1987: کنزو تانگه (Kenzo Tange) از ژاپن

10. سال 1988: گوردن بون­شافت (Gordon Bunshaft) از ایالات متحده و اسکار نیمه­یر (Oscar Niemeyer) از برزیل

11. سال 1989: فرانک گری (Frank O. Gehry) از ایالات متحده

12. سال 1990: آلدو روسی (Aldo Rossi) از ایتالیا

13. سال 1991: رابرت ونتوری (Robert Venturi) از ایالات متحده

14. سال 1992: آلوارو سیزا (Alvaro Siza) از پرتغال

15. سال 1993: فومیهیکو ماکی (Fumihiko Maki) از ژاپن

16. سال 1994: کریستین دو پورتزامپارک (Christian de Portzamparc) از فرانسه

17. سال 1995: تادائو آندو (Tadao Ando) از ژاپن

18. سال 1996: رافائل مونئو (Rafael Moneo) از اسپانیا

19. سال 1997: سور فهن (Sverre Fehn) از نروژ

20. سال 1998: رنزو پیانو (Renzo Piano) از ایتالیا

21. سال 1999: سر نورمن فاستر (Sir Norman Foster) از انگلستان

22. سال 2000: رم کولهاس (Rem Koolhaas) از هلند

23. سال 2001: ژاک هرزوگ (Jacques Herzog) و پی­یر دمورن (Pierre de Meuron) از سوئیس

24. سال 2002: گلن مورکات (Glenn Murcutt) از استرالیا

25. سال 2003: یورن اتزن (Jørn Utzon) از دانمارک

26. سال 2004: زاها حدید (Zaha Hadid) از انگلستان

فیلیپ جانسون؛ معمار سبک­ها ـ 1



Architect’s Introduction

Philip Johnson; The Architect of Styles - 1



فیلیپ جانسون (Philip Johnson)، معمار، مورخ معماری، موزه­دار، گردآورنده آثار هنری و یکی از شخصیت­های برجسته معماری و طراحی قرن بیستم، 25 ژانویه، در سن 98 سالگی در خانه معروف شیشه­ای خویش، در New Canaan ، Connecticut درگذشت.








فیلیپ جانسون، معمار نوآوری که آسمان­خراش­های شیشه­ای را رواج داد و بعدها با طرح­های جسورانه و نوستالژیک پست­مدرن قالب­های پیشین خویش را در هم شکست، طی 50 سال، یکی از تأثیرگذارترین چهره­های معماری و طراحی آمریکا بوده است، بطوری­که بسیاری از ساختمان­های آمریکا در نیمه دوم قرن بیستم بر اساس اصول معماری بنیان نهاده شده توسط او، ساخته شده­اند.

فیلیپ جانسون در 8 جولای 1906 در Cleveland اوهایو به دنیا آمد. او در سال 1930 موفق به دریافت مدرک B.A. فلسفه (و یا تاریخ معماری، به روایت برخی منابع) از دانشگاه هاروارد گردید. او پس از فارغ­التحصیلی، دپارتمان معماری موزه هنر مدرن (MOMA) نیویورک را برای نخستین بار در سطح موزه­های ایالات متحده، به منظور مطالعه و کنکاش در معماری (به عنوان یک هنر)، تأسیس نمود و مدیریت آن را طی دو دوره بر عهده گرفت: یک بار بین سال­های 1930 و 1936 و بار دیگر بین سال­های 1946 تا 1954.

در سال 1932، فیلیپ جانسون با همکاری هنری راسل هیچکاک (Henry-Russell Hitchcock)، مورخ معماری، نمایشگاه برجسته و تأثیرگذاری با عنوان سبک بین­المللی (The International Style) در MOMA ترتیب داد که به واسطه آن عده زیادی از بازدیدکنندگان آمریکایی با معماری مدرن اروپا و مدرنیست­های اروپایی از قبیل میس ون­دررو، والتر گروپیوس و لوکوربوزیه آشنا شدند. همچنین جانسون و هیچکاک اصول معماری مدرن را در کتابی بنام سبک بین­المللی: معماری بعد از سال 1922 (The International Style: Architecture since 1922) گردآوری و تدوین نمودند که این کتاب ضمن آشنا ساختن معماران آمریکایی با یک گرایش و راهکار انقلابی در طراحی، موجب شکل­گیری جنبش و سبکی با همین نام در معماری معاصر جهان شد. سبک بین­المللی که مشخصه آن کاربرد مصالح مدرن از قبیل شیشه و فولاد و تأکید بر کارکرد و سازه، بجای توجه به دکوراسیون و تزیینات، است، علاوه بر اینکه معماری آمریکا را به شدت تحت تأثیر قرار داد، تا 50 سال بعد، بر معماری جهان نیز حکم­فرما بود. جانسون در دهه 1930، علاوه بر این اقدامات، از ثروت شخصی­اش نیز برای پشتیبانی و ایجاد انگیزه در بسیاری از معماران مدرن که برجسته­ترین آنها میس ون­دررو بود، بهره گرفت.

حضور معماری در روزنامه؛ نیاز جامعه



Month's Note

Architecture’s Presence in Newspaper; Society’s Necessity



تا به حال درباره اهمیت معماری به عنوان یک هنر اجتماعی، کم گفته و نوشته نشده است. اما واقعیت این است که این موضوع در میان مردم، آن چنان که باید و شاید، جا نیفتاده و دانش و بینش معماری نزد عامه مردم تا حد زیادی مهجور و ناشناخته مانده است. در نتیجه مردم یا اصلاً حساسیتی نسبت به معماری ندارند و یا از حساسیت کمی نسبت به معماری و فضای ساخته­شده برخوردار هستند. این امر دلایل مختلفی می­تواند داشته باشد که خود بحث مفصلی را می­طلبد. رسانه­ها و بویژه روزنامه­ها از ابزارهایی هستند که می­توانند به رفع این مهجوریت و بالابردن حساسیت مردم نسبت به معماری کمک شایانی کنند. اما متأسفانه در کشور ما روزنامه­ها دارای تأثیرگذاری لازم در این حوزه اجتماعی نیستند و معماری و مقولات مرتبط با آن در روزنامه­ها چندان مورد توجه قرار نمی­گیرند.

امروزه تمامی روزنامه­هایی که در کشور منتشر می­شوند، به غیر از صفحات سیاسی و خبری متداول خود، دارای صفحات بخصوصی برای رشته­های مختلف هنر از قبیل موسیقی، سینما و تئاتر و نیز صفحات فرهنگ، اندیشه و فلسفه هستند. اما براستی چرا تا بحال هیچگاه صفحه­ای یا حتی ستونی بطور منظم برای معماری در نظر گرفته نشده و تنها روزنامه همشهری حدود یک سال است که صفحه­ای با نام زیباشهر را، دوبار در هفته، به معماری اختصاص داده است؟ در تمامی روزنامه­ها بلااستثناء صفحاتی بنام­های مختلف وجود دارد که در آنها مطالب کاملاً تخصصی و بعضاً بسیار پیچیده و غامض فلسفه و یا هنر مطرح می­شوند که برای مخاطب عام به ندرت قابل استفاده هستند. در حالی که در مورد معماری که اکثر مطالب آن، بویژه در زمینه موضوعات شهری و طراحی داخلی، به نوعی با زندگی روزمره مردم در ارتباط بوده و برای همگان قابل فهم است، مطلبی به چشم نمی­خورد. چرا صفحات مختلف روزنامه­ها انباشته از مطالب کاملاً تخصصی سایر حوزه­های هنر و اندیشه است، اما معماری که شاید اهمیت و تأثیرگذاری آن بسیار بیشتر از این حوزه­ها باشد، از جایگاهی ثابت و درخور در روزنامه­ها برخوردار نیست؟ جالب توجه اینجاست که برونو زوی، معمار و نظریه­پرداز معروف ایتالیایی، نیز در این­باره زبان به شکوه و گلایه گشوده است: " روزنامه­ها ستون کاملی را به کتاب­ها و نمایشگاه­های جدید اختصاص می­دهند، در حالی که اظهار نظری درباره ساختمان­های تازه نمی­کنند، حتی اگر این ساختمان­ها شاهکار معمار نامداری باشند. مثلاً روزنامه معتبری اخبار منظمی را در زمینه موسیقی، تئاتر و یا سینما درج می­کند و یا دست­کم ستون هفتگی خود را به هنر اختصاص می­دهد، اما معماری در این روزنامه به فراموشی سپرده می­شود." وی سپس در باب اهمیت معماری نسبت به سایر رشته­هایی که دارای جایگاه مشخص و ثابتی در روزنامه­ها هستند، چنین می­گوید: " هرکسی مختار است که پیچ رادیو را ببندد و یا کنسرتی را ترک کند، فیلم و نمایشی را که مورد پسندش نیست، نبیند و یا کتابی را که مایل نباشد، نخواند، اما هیچ­کس نمی­تواند در برابر بنایی که صحنه زندگی شهرنشین­ها را شکل می­دهد، دیدگان خود را ببندد."

در حال حاضر در اکثر روزنامه­ها­ی معتبر دنیا صفحه یا ستونی به معماری اختصاص داده شده است که در آن نویسندگان و منتقدان معماری به معرفی و نقد آثار و نظریه­های این رشته می­پردازند. شایسته است در کشور ما نیز که در چند سال اخیر رویکردهای جدیدی در روزنامه­های آن مشاهده می­شود، روزنامه­ها صفحات و یا حتی ستون­هایی از مطالب خود را در طول هفته ـ اگر بطور روزانه امکان­پذیر نباشد ـ بطور منظم به معماری اختصاص دهند. این کار در دراز مدت می­تواند آثار و نتایج مطلوبی در برداشته باشد، چرا که روزنامه­ها از این رهگذر می­توانند با افزایش آگاهی و معلومات عمومی در زمینه معماری و شهرسازی و نیز افزایش سواد بصری مردم، آنان را نسبت به معماری و محیط اطراف حساس­تر کنند و ضمن بالابردن انتظارات مردم از کیفیت فضای ساخته­شده، نقش مهمی در ارتقاء کیفیت ساخت­و­ساز و بهبود سیمای شهرهای کشور ایفا نمایند.

معرفی پروژه­ها، پوشش اخبار و مسابقات معماری و شهرسازی، معرفی و نقد بناهای شهر، مصاحبه با معماران و ... از جمله موضوعاتی هستند که می­توانند در صفحه یا ستون معماری روزنامه­ها مورد توجه قرار گیرند. چنین رویکردی در حال حاضر در صفحه زیباشهر روزنامه همشهری قابل مشاهده است که جا دارد از زحمات مهندس یوسفی در اداره منظم و مسؤولانه این صفحه تشکر و قدردانی نموده و برای ایشان در ادامه هرچه پربارتر این راه دشوار آرزوی موفقیت کنم. همچنین امیدوارم روزی تمامی روزنامه­های کشور صفحه ویژه معماری داشته باشند و هر روزنامه­ای که منتشر می­شود، خود را ملزم بداند، همچنان­که صفحاتی را به سایر حوزه­های اندیشه و هنر اختصاص می­دهد، صفحه­ای را نیز به معماری اختصاص دهد.

ویژگی­های معماری فیلیپ جانسون



Architect’s Introduction

Characteristics of Philip Johnson’s Architecture



با نگاهی به کارهای جانسون می­توان دریافت که آثار او در طیفی از مدرنیسم افراطی، در خانه شخصی­اش، تا پست­مدرنیسم، در ساختمان AT&T ، قرار می­گیرند. شهرت کنونی جانسون نیز بیشتر بخاطر پشتیبانی از دو جنبش معماری است که در طول 60 سال گذشته چشم­اندازهای شهری را عمیقاً تحت تأثیر قرار داده­اند: سبک بین­المللی، و متداول­سازی مجدد کاربرد انواع متعدد سبک­های تاریخی در طراحی معماری معاصر.

فیلیپ جانسون در ابتدای کار حرفه­ای خویش با میس ون­دررو کار کرد، کسی که او را بسیار زیاد تحت تأثیر قرار داد و از او همواره به عنوان یک استاد و سازنده بزرگ یاد می­کرد و به کارهای او علاقه بسیاری داشت. آثار میس ون­دررو طرح­هایی هستند که سازه ساختمان را به صریح­ترین و اقتصادی­ترین روش ممکن به نمایش می­گذارند. مطابق نظریه او، اگر ساختمانی با ستون­های فولادی برپا نگهداشته شده است، این ستون­ها بایستی بجای پنهان شدن در پشت سنگ یا آجر، بصورت مرئی و نمایان در ساختمان رها شوند. کار اول جانسون یعنی خانه شیشه­ای، تأثیرپذیری او از نظریات میس را به خوبی نشان می­دهد.

جانسون بخاطر کارهایش در اوایل دهه 1950، زمانی که هنوز تحت تأثیر میس ون­دررو بود، از سوی منتقدان معماری مورد احترام و تحسین بسیار زیادی واقع شد. با اینکه از دیدگاه جانسون میس یک نابغه بود، اما او هر زمان که خواست و اراده کرد، اصول معماری­اش را از مدرنیست به پست­مدرنیست و حتی به ضد پست­مدرنیست تغییر داد و حتی با ابراز خستگی از سنت، اعلام کرد که گرایش من واضح است؛ سنت­گرایی التقاطی (eclectic traditionalism). بر این اساس است که منتقدان جانسون از او با عنوان معماری نام می­برند که بیشتر به سبک علاقه نشان می­داد تا به اصول و محتوا و بر این اعتقادند که او احتمالاً بیشتر به عنوان مروج نظریه­ها در یادها باقی خواهد ماند تا به عنوان یک طراح.

جانسون در طراحی ساختمان­های بلندمرتبه شیک و باب روز، متخصص و خبره و یک استاد مسلم بود، بطوری­که طرح­های او در این حوزه بسیار گسترده و فرا­گیر هستند. برخی از ساختمان­های طراحی­شده توسط او خلاصه، مجرد، ساده، و به لحاظ زیبایی­شناسی قوی هستند، اما در مقابل برخی از طرح­های او بخاطر توجه دقیق به زمینه، محیط­ و سایت، بعضاً خیلی التقاطی از آب درآمده­اند. در دنیای تجاری استقبال بسیار زیادی از کار جانسون صورت می­گرفت، شاید دلیل این امر توانایی فوق­العاده او در تغییر سبک از یک پروژه به پروژه بعدی باشد، چرا که بینش و نگاه او همواره در حال تغییر بود.

جانسون علاقه فراوانی به حجم­های فضایی خلق­شده با فرم­های تندیس­وار و از همه مهم­تر نور، هم طبیعی و هم مصنوعی، داشت. او همچنین در طرح­هایش به تأثیری که آب و نور به همراه هم می­توانند در سایت داشته باشد، بهای زیادی می­داد.

اگرچه پروژه­های بزرگ فیلیپ جانسون همواره در معرض لبه تیز انتقاد محافظه­کاران محلی و حتی معماران مطرح بوده، اما این حقیقت را نمی­توان منکر شد که او از طریق طرح­ها، نوشته­ها و تعلیماتش، نقشی اساسی و تأثیرگذار در تعریف مبانی نظری و فرم­­­­­های بکار گرفته شده در معماری قرن بیستم، داشته است.

پرشین گیگ؛ سرویسهای رایگان وب برای فارسی زبانان - www.persiangig.com