حمام وکیل شیراز
حمام وکیل شیراز
از دوره حکومت کریم خان زند که خود را وکیل الرعایا می خواند؛ آثار زیبا و مجموعه های بزرگی در شهر شیراز بر جای مانده است. یکی از این بناها حمام وکیل نام دارد که با 11 هزار متر مربع مساحت، 8660 متر زیربنا، 120 متر طول و 80 متر عرض در سال 1187 ه. ق. توسط كریم خان زند در محله درب شاهزاده، خیابان طالقانی فعلی ساخته شده است.
بنای حمام به صورت مکعب است و ورودی آن در سمت شمال قرار دارد. نمای شمالی حمام مشرف به فضای بازی بود که بعدها از بین رفت و خیابان کوتاهی جایگزین آن شد.
سردر حمام که با کاشی کاری مزین شده ، مربوط به دوره قاجاریه است.این حمام بزرگ ، از پیشرفته ترین اصول معماری زمان خود برخوردار است. ورودی حمام کوچک بوده و با شیبی ملایم به هشتی ورودی که پایین تر از سطح زمین قرار دارد و بدنه آن در اصل با نقوش زیبای اسلیمی به شیوه آهک بری، مزین شده است ، می رسد. {مدخل ورودي اين حمام هم اينك يك هشتي است كه در ابتدا وجودنداشته و دوره پهلوي احداث شده است}. اين هشتي داراي سقفي با گچ كاري برجسته است. بر بالای این هشتی که با گنبدی مسقف شده ، نورگیری زیبا و مشبک به شکل قبه تعبیه شده که وزنه های دایره شکل آن، از سفال سبز رنگ و با شیشه های ساده مدور پوشیده شده است. هشتی از طریق راهرویی به سربینه وسیع و زیبای حمام راه می یابد.
ورودی به رختکن، زاویه دار ساخته شده و همه این ملاحظات برای این بوده که از ورود سرما به داخل و از خروج گرما به خارج از حمام جلوگیری شود.
پساز آن سر بينه حمام به شكل هشت ضلعي منظم و وسيعي ديده مي شود كه بيشترين تزييناترا داراست و پوشش طاق و گنبد آن در میانه بر روی هشت ستون سنگی یکپارچه قرار دارد. آهكبري هاي سقف و ديوارهاي اين قسمت مربوط به دوران كريم خاني بوده كهبيشتر به شكل طرح هاي گلداني است اما در زمان قاجاريه، آثار زنديه كلنگي شده وقاجاريان بر روي آن آهكبري هايي به شكل داستان هاي اساطيري (داستان شيرين و فرهاد ، بيژن و منيژه و معراج حضرت رسول) انجام داده اند، در حال حاضرنيز به جهت تنوع بيشتر طرح هاي قاجاري، يكي دو طرح زندي مرمت شده و در بقيه قسمت هاطرح هاي قاجاري حفظ شده اند. با برداشتن لایه دوره قاجار، بخش باقی مانده از تزئینات دوره زندیه مشخص شده است.
در اطراف اين سربينه، سكوهايي براي تعويضلباس ساخته شده و چهار حوض سنگي نيز جهت استحمام در آن وجود دارد. تمامی کف و ازاره که ارتفاع آن به 5.1 متر می رسد، ( آن قسمت از دیوار اتاق و یا ایوان که از کف طاقچه تا روی زمین بود) با تخته سنگ های مرمرین پوشیده شده و در گودی میانه آن حوض هشت ضلعی با دیواره هایی از سنگ های یکپارچه قرار دارد. وسط این حوض فواره ای از همان سنگ تعبیه شده است.در قسمتی از كف حمام چندين رج آجر آب خرده كارشده و بين آنها ساروج ريخته اند تا فشار آب را تحمل كند. دورتا دور حوض که پایین تر از سطح کف سربینه قرار دارد فضایی برای قراردادن کفش ها تعبیه شده است و در يك سمتآن راهرويي است كه به هشتي دوم منتهي مي شود. در چهارگوشه سربینه چهار حوض کوچک فواره دار، به قرینه یکدیگر ساخته اند.
__________________
نویسنده: هیما گرمیانی با همکاری نادیا گلولانی
از دوره حکومت کریم خان زند که خود را وکیل الرعایا می خواند؛ آثار زیبا و مجموعه های بزرگی در شهر شیراز بر جای مانده است. یکی از این بناها حمام وکیل نام دارد که با 11 هزار متر مربع مساحت، 8660 متر زیربنا، 120 متر طول و 80 متر عرض در سال 1187 ه. ق. توسط كریم خان زند در محله درب شاهزاده، خیابان طالقانی فعلی ساخته شده است.
بنای حمام به صورت مکعب است و ورودی آن در سمت شمال قرار دارد. نمای شمالی حمام مشرف به فضای بازی بود که بعدها از بین رفت و خیابان کوتاهی جایگزین آن شد.
سردر حمام که با کاشی کاری مزین شده ، مربوط به دوره قاجاریه است.این حمام بزرگ ، از پیشرفته ترین اصول معماری زمان خود برخوردار است. ورودی حمام کوچک بوده و با شیبی ملایم به هشتی ورودی که پایین تر از سطح زمین قرار دارد و بدنه آن در اصل با نقوش زیبای اسلیمی به شیوه آهک بری، مزین شده است ، می رسد. {مدخل ورودي اين حمام هم اينك يك هشتي است كه در ابتدا وجودنداشته و دوره پهلوي احداث شده است}. اين هشتي داراي سقفي با گچ كاري برجسته است. بر بالای این هشتی که با گنبدی مسقف شده ، نورگیری زیبا و مشبک به شکل قبه تعبیه شده که وزنه های دایره شکل آن، از سفال سبز رنگ و با شیشه های ساده مدور پوشیده شده است. هشتی از طریق راهرویی به سربینه وسیع و زیبای حمام راه می یابد.
ورودی به رختکن، زاویه دار ساخته شده و همه این ملاحظات برای این بوده که از ورود سرما به داخل و از خروج گرما به خارج از حمام جلوگیری شود.
پساز آن سر بينه حمام به شكل هشت ضلعي منظم و وسيعي ديده مي شود كه بيشترين تزييناترا داراست و پوشش طاق و گنبد آن در میانه بر روی هشت ستون سنگی یکپارچه قرار دارد. آهكبري هاي سقف و ديوارهاي اين قسمت مربوط به دوران كريم خاني بوده كهبيشتر به شكل طرح هاي گلداني است اما در زمان قاجاريه، آثار زنديه كلنگي شده وقاجاريان بر روي آن آهكبري هايي به شكل داستان هاي اساطيري (داستان شيرين و فرهاد ، بيژن و منيژه و معراج حضرت رسول) انجام داده اند، در حال حاضرنيز به جهت تنوع بيشتر طرح هاي قاجاري، يكي دو طرح زندي مرمت شده و در بقيه قسمت هاطرح هاي قاجاري حفظ شده اند. با برداشتن لایه دوره قاجار، بخش باقی مانده از تزئینات دوره زندیه مشخص شده است.
در اطراف اين سربينه، سكوهايي براي تعويضلباس ساخته شده و چهار حوض سنگي نيز جهت استحمام در آن وجود دارد. تمامی کف و ازاره که ارتفاع آن به 5.1 متر می رسد، ( آن قسمت از دیوار اتاق و یا ایوان که از کف طاقچه تا روی زمین بود) با تخته سنگ های مرمرین پوشیده شده و در گودی میانه آن حوض هشت ضلعی با دیواره هایی از سنگ های یکپارچه قرار دارد. وسط این حوض فواره ای از همان سنگ تعبیه شده است.در قسمتی از كف حمام چندين رج آجر آب خرده كارشده و بين آنها ساروج ريخته اند تا فشار آب را تحمل كند. دورتا دور حوض که پایین تر از سطح کف سربینه قرار دارد فضایی برای قراردادن کفش ها تعبیه شده است و در يك سمتآن راهرويي است كه به هشتي دوم منتهي مي شود. در چهارگوشه سربینه چهار حوض کوچک فواره دار، به قرینه یکدیگر ساخته اند.
نویسنده: هیما گرمیانی با همکاری نادیا گلولانی
